۲۷ اسفند

دتکتور شعله آتش، یکی از ارزانترین وسایل مقابله با حریق
اغلب آتش سوزیهای بزرگ از یک حریق کوچک شروع میشود و به تدریج گسترش می یابد، زندگی انسان و محیط او را خطرات بسیاری تهدید میکند این خطرات گاه بطور مستقیم از ناحیه خود انسان بروز میکند…
وگاه بصورت غیر مستقیم در اثرساخته ها و مصنوعات فکر و دست بشر تجلی میکند،گاه در اثر فعل و انفعالات طبیعی بر زندگی او تأثیر مخرب میگذارد، تکنولوژی گر چه تسلط بر طبیعت را برای انسان میسر میسازد اما چون با آزمندی و زیاده خواهی وی همراه گشته او و زیستگاهش را در معرض خطر قرار داده است.
آتش سوزی یکی از خطرناکترین پدیده هایی است که خسارت جانی و مالی فراوانی ببار میآورد. قریب به ۷۵% الی ۸۰% آتش سوزیها قابل پیشگیری و پیشبینیاند و چنانچه اقدامات لازم صورت پذیرد ۴/۳ ازخسارات سالیانه ناشی از حریق کاسته خواهد شد. در دنیای شتابناک صنعتی امروز روشهای محافظت از دستاورد ها و محصولات و جان انسانها از اهمیت ویژهای برخوردار است لذا وجود سیستم هایی که فاجعه را در ابتدای وقوع شناسایی کرده و عکس العمل مناسب و سریع از خود نشان دهد ضروری به نظر میرسد. پس استفاده از سیستمی که در همان لحظات اولیه وقوع حریق را شناسایی نماید در اطفاء آن موثر خواهد بود، سیستمهای اعلام و اطفاء حریق وسیله ای مناسب جهت رسیدن به این هدف میباشند حتی در زمانی که یک مکان مورد بهره برداری قرار میگیرد باز هم در محلهایی که دور یا محفوظ بوده و یا در مکانهایی که بندرت مورد باز بینی قرار میگیرند و نیز در محلهایی که آتش میتواند پیش از کشف شدن آغاز گشته، گسترش یافته و خسارت وارد کند سیستمهای کاشف و اطفاء حریق اتوماتیک نسبت به سیستمهای دستی بسیار مزیت دارند نیز در زمانهایی که مکان در اشغال نیست مزایای تشخیص زود هنگام آشکار و واضح است.
استفاده از سیستمی که در همان لحظات اولیه حریق را شناسایی نماید در اطفاء آن بسیار موثر خواهد بود، سیستمهای اعلام و اطفاء حریق وسیلهای مناسب جهت رسیدن به این هدف میباشند. سیستمهای خودکار اعلام حریق در مراحل اولیه وقوع حریق (آتش ناخواسته، غیر دوستانه) تغییرات فیزیکی مختلفی در محیط اطراف حریق رخ میدهد که از این تغییرات میتوان در ردیابی حریق و جلوگیری از گسترش آن استفاده کرد.
انسان را می توان یکی از بهترین کاشفها برشمرد زیرا دارای حواس پنجگانه است. در مورد کشف حریق حواس بویائی بینائی ولامسه نقش اساسی دارند و علاوه بر آن انسان مالک خدادادی دستگاه کامپیوتری پیچیده و بسیار قوی و عظیمی است که قادر به تجزیه و تحلیل سریع فرمانهای فرستاده شده و مقایسه این فرامین با یکدیگر و تصمیمگیری سریع و به موقع میباشد. از آنجایی که انسان بر اساس احتیاج نیاز به استراحت دارد لذا حواس فوقالذکر در بعضی اوقات غیر قابل اعتماد میباشد لذا جهت اطمینان بیشتر دستگاههای کاشف که از یکسری قطعات مکانیکی الکتریکی و الکترونیکی تشکیل شده جهت تقلید حس بویائی انسان در ردیابی و جلوگیری از گسترش حریق بوجود آمدهاند . معمولترین عناصری (مواد حاصله) که قبل از وقوع حریق قابل ردیابیاند عبارتند از: ۱- گرما ۲- نور۳- Aerosol ( دود ). ذرات انواع کاشف های موجود بر اساس کشف هر کدام از مواد نام برده شده فوقالذکر ساخته شدهاند، باید توجه نمود که مواد نام برده فوق در بعضی از حریقهای بخصوص بوجود نمیآیند تا بتوان حریق را قبل از گسترش کشف نمود و از این گذشته باید تشخیص داده شود که کدامیک از مواد نام برده شده زودتر از دیگری بوجود میآید که تشخیص این مسایل از وظایف کار شناسایی حریق می باشد.
منظور از سیستم اعلام حریق آن است که در لحظات شروع آتش سوزی و پیش از گسترش آن دستگاههایی وجود داشته باشند که خطر قریب الوقوع حریق را اعلام کنند مطالعات انجام شده در ایالت متحده نشان داده اند که اعلام سریع حریق اثری مهم بر کاهش عواقب ناشی از آتش سوزی دارد. هر قدر اعلام حریق سریعتر انجام شود احتمال زنده ماندن افراد بیشتر است.
دتکتور شعله آتش یک وسیله محافظتی ضد آتش است که شعله آتش را در مکانی که قرار دارد شناسایی کرده و با فرستادن علائم هشدار دهنده افرادی را که در نزدیکی آتش هستند از خطر آگاه میکند.
در بیشتر شرکت ها و کارخانجات تولیدی، از دتکتور شعله آتش استفاده میشود. این وسیله نسبت به انرژی آزاد شدهای که یا برای چشم انسان قابل رویت است و یا قابل رویت نیست واکنش نشان میدهد. اغلب دتکتورهای شعله آتش یا با ردیاب شعله نوری یا ردیاب شعله آتش یونیزاسیون کار میکنند. اما بعضی از آنها از هر دو نوع دتکتور استفاده میکنند.
دتکتور شعله آتش در محدوده های خاصی کار می کند که با استفاده از حسگرهای نوری تشعشعات موجود در فضا را در یک طیف خاصی ثبت می کند. انرژی ساتع شده از شعله آتش، تشعشع الکترومغناطیسی است که میتواند در طیفهای متنوعی مثل UV (ماورای بنفش)، IR (مادون قرمز) VIS شناسایی شود. بسته به حسگرهایی که استفاده میشوند، تعدادی دتکتورهای شعله وجود دارند که آنها دتکتور مادون قرمز، ماورای بنفش، دتکتور UV/ IR،IR/IR و دتکتور طیف نوری IR میباشد. دتکتور شعله آتش دارای بخش مخروطی شکل است که تعیین کننده قابلیت مؤثر تشخیص حریق است. اگرچه این مسئله برای آتش سوزی در مقیاس کم، تأثیر به سزایی ندارد، اما در آتش سوزی در حال گسترش مثل مایعات و گاز های قابل اشتعال با سرعت بیشتری واکنش نشان میدهد و در اندازه و شکلهای متفاوتی وجود دارد.
موارد استفاده از دتکتور شعله آتش
دتکتورهای شعله آتش قویترین وسایلی هستند که در هنگام مقابله با آتش به خاطر تواناییشان آتش کوچک را از یک فاصله دور نیز تشخیص میدهند. دتکتور شعله اعلام حریق با فرستادن سیگنال (یا علائم هشدار) باعث میشود افراد در مقابل آتش از خود محافظت کنند. از دتکتور شعله آتش در جهت واکنش دادن به شعلههای طیف نور که یا مادون قرمزاند یا ماورای بنفش و یا هر دو استفاده میشود. این دتکتور فقط در فضاهای با خطر بالا مثل سکوهای بارگیری سوخت، فضاهای عملیات صنعتی، فضاهای پرفشار (دارای گاز متراکم شده) و فضای دارای سقف بلند یا در فضایی که انفجار یا آتش سوزی سریع در آنها می تواند رخ دهد استفاده میشود.
دتکتور شعله آتش یونیزاسیون برای تجزیه ذرات آلی استفاده میشود که مختص هیدروکربن است و بیشتر در تولیدات نفتی استفاده میشود. کاربردهای وسیع دتکتور شعله در پالایشگاهها و خطوط انتقال نفت، ایستگاههای تخلیه (بارگیری)، انبار محصولات غیر قابل تغییر ارتش، ماشین آلات کارخانهای، اتاقهای کنترل، سیستم نیروی دریایی، صنایع نیمه رسانا، محصولات نفتی و شیمیایی، وسایل برقی و دارو سازی و انبارهای در مزارع میباشد.
انواع دتکتورهای شعله آتش
انواع مختلفی از دتکتورهای شعله آتش به روش تشخیص و نوع انرژی که استفاده میشود بستگی دارند. گروه های عمده یا اصلی دتکتورها عبارتند از دتکتورهای شعله آتش ماورای بنفش، مادون قرمز، UV/ IR،IR/IR, IR^ 3 و تشخیص دهنده طیف (نوری) مادون قرمز سهگانه. دتکتورهای شعله آتش UV/ IR چگونه کار میکنند؟ آنها شامل تجهیزاتی هستند که به دنبال اشعههای UV/ IR را که توسط شعله آتش در طی آتش سوزی ساتع میباشند و با فرستادن علائم (سیگنال)، دستگاه هشدار دهنده را فعال میسازد.
دتکتور شعله آتش ماورای بنفش
از این دتکتور در طیفها یا امواج کوتاهتر از ۳۰۰ نانومتر استفاده میشود که شعله آتش در حال انعکاس نور در فضاهای طیف UV را سریعتر تشخیص میدهند. این (روش یا عملکرد) دقیق است اما در معرض خطر منابع ماورای بنفش مثل خورشید، جوشکاری، نور وسیع و تشعشع نوری قرار دارند. دتکتور شعله آتش توسط دستگاهی امتحان میشوند که به کاربر امکان میدهد که این دتکتور را امتحان کنند و دستگاه کنترلر امتحان کننده باید طوری انتخاب شود که با دتکتور شعله UV مطابق باشد. دتکتور شعله UV در فضاهای دارای خطر و انفجار به کار میرود. در اغلب کورهها، دتکتور شعله آتش کوره با دتکتور ماورای بنفش برای تشخیص شعله آتش استفاده میشود.